Vijf Belgische bedrijven richten CYCLADE op

Naar schatting wachten wereldwijd zo’n 200 medische cyclotroninstallaties op een ontmanteling tegen 2040. Dat staat gelijk aan 18.000 ton staal en andere metalen te verwerken op een zo duurzaam mogelijke manier. Vijf Belgische bedrijven (IBA, Interboring, IRE, SCK CEN en Transrad) –gespecialiseerd in nucleaire ontmanteling en nucleaire geneeskunde – slaan daarvoor de handen in elkaar. Onder de naam ‘CYCLADE’ (CYCLotrons Avanced DEcommissioning) bieden ze exploitanten een circulaire oplossing om de hoeveelheid gerecycleerd afval naar omhoog tillen. 

CYCLADE bundelt de vaardigheden en synergiën van de vijf partners om tegemoet te komen aan de behoeften van sites die een versneller en de bijbehorende installaties, waaronder cyclotrons, willen declasseren of ontmantelen. Dit consortium is een combinatie van industriële bedrijven, kmo's en onderzoekscentra die een kant-en-klare ontmantelingsoplossing biedt, van de studiefasen tot het uiteindelijke beheer van de materialen.  

Dat is nodig, want het tijdperk van nucleaire ontmantelingen staat voor de deur. De meeste installaties die 30-40 jaar geleden in de medische sector werden geïnstalleerd, bereiken nu het einde van hun levensduur. Naar schatting zijn dat 50 ontmantelingsprojecten tegen 2030, 200 tegen 2040. “En daar stopt het niet. In 2021 bereikte de wereldwijde markt voor medische cyclotrons een waarde van 192,6 miljoen dollar. Dat zou naar verwachting groeien tot 323 miljoen dollar in 2027, wat aantoont dat de vraag naar ontmanteling nog lang geen hoogtepunt bereikte,” aldus Guido Mulier, Senior Business Development Manager bij SCK CEN. 

Exploitanten van medische cyclotrons zijn gedwongen om hun versnellers buiten bedrijf te stellen en te ontmantelen, omdat de oude toestellen niet bijgewerkt kunnen worden. Bepaalde onderdelen of de volledige machine zijn simpelweg te oud. Een ontmantelingsoperatie in een radioactieve omgeving heeft op zich al veel om handen, maar in een medische omgeving wordt het extra complex. “Die werken gaan gepaard met heel wat beperkingen die verbonden zijn aan de uitbating van een gebouw waar patiënten in behandeling zijn, zoals een ziekenhuis. Voeg daarbij de nog openstaande vraagtekens om alle ontmantelde materialen ook optimaal te recycleren, en je krijgt een immense uitdaging,” verklaart Gilles Degauque, General Manager van Transrad. 

CYCLADE moet ervoor zorgen dat de exploitant er niet alleen voor staat. Het biedt een circulaire totaaloplossing voor de ontmanteling van versnellers/cyclotrons en hun betonnen bunker: van een ecologisch- en economische verantwoorde strategie tot de juiste administratieve flow. Van veilige afbraakwerken en nucleair transport. En dat alles met als einddoel de optimale oplossingen te vinden voor het beperken van zowel radioactief als klassiek afval. 

Bijzonder aan dit samenwerkingsverband is dat de komende ontmantelingsprocessen bepalend zijn voor het ontwerp van toekomstige cyclotrons. Door de krachten van alle partners te bundelen, kan het ontwerp van latere toestellen geoptimaliseerd worden zodanig de ontmanteling in de toekomst efficiënter en goedkoper kan. “Bovendien doen we samen ook onderzoek naar betere ontmantelingstechnieken, bijvoorbeeld door te testen of we radioactief materiaal kunnen recycleren met smeltovens,” aldus Guido Mulier (SCK CEN). 

Grégory Delécaut, hoofd van de afdeling IRE Lab, merkt op: "Het CYCLADE-consortium biedt een oplossing voor de ongekende uitdaging van de ontmanteling van cyclotrons. Het profiteert van de unieke knowhow en geconsolideerde ervaring van een consortium van Belgische organisaties van wereldfaam."  

Jos Spilstijns, CEO van Interboring, voegt hieraan toe: "De samenwerking tussen de vijf partners creëert een one-stop-shop voor de markt die op zoek is naar een geïntegreerde oplossing voor de ontmanteling van cyclotrons en andere deeltjesversnellers". 

 "De deelname van IBA aan het CYCLADE consortium weerspiegelt ons engagement om systematisch rekening te houden met de maatschappelijke gevolgen van onze activiteiten en met de belangen van al onze stakeholders (patiënten, aandeelhouders, werknemers, klanten, leveranciers, de gemeenschap, de planeet ...)," zegt Olivier Legrain, CEO van IBA. "Het integreren van de kwestie van ontmanteling en afvalbeheer in het ontwerp van onze versnellers maakt deel uit van deze aanpak, die is geformaliseerd in onze B Corp-certificering."